مصاحبه گاردین با پدر رمان نو «آلن رب گرى یه»

آلن رب گرى یه یكى از خلاق ترین رمان نویسان و فیلم سازان قرن بیستم است. او به همراه ناتالى ساروت، یكى دیگر از بنیانگذاران جنبش رمان نو در حالى كه بیش از هر چیزى از نبود خلاقیت و هرگونه جریان تازه اى در هنر رمان نویسى از قرن نوزدهم به بعد به تنگ آمده بودند دست به نگارش مجموعه رمان هاى پیچیده و متفاوتى زدند كه شیوه هاى سنتى رمان نویسى و روایت را به چالش برانگیختند و باحذف برخى عناصر مهم داستانى همچون پرسوناژ، پلات، فضا، دیدگاه و تناوب زمان تعریف نو و تازه اى از رمان در قرن بیستم ارائه دادند. توصیف اشیا و تكرار مكرر این توصیفات، در هم شكستن ساختار زمان در رمان، توصیفات هندسى، عینى گرایى و فقدان عاطفه مؤلفه هاى بارز ادبیات «رب گرى یه» ، سردسته نویسندگان داستان یا رمان نو بود. همزمان با او نویسندگان دیگرى همچون میشل بوتور، ناتالى ساروت و كلود سیمون قصه هایى كمابیش در همان مایه و شیوه منتشر ساختند و به طور كلى، وجه اشتراك این نویسندگان در زمینه انكار شیوه هاى سنتى است. این نویسندگان مكتبى را تشكیل نمى دهند بلكه مشتركاً مكتبى را در هم مى ریزند و قالب نو و تازه اى براى رمان در قرن بیستم ارائه مى دهند. فیلم هاى رب گرى یه نیز انعكاس بخش تمایل او براى به چالش برانگیختن عرف هاى فیلم سازى است اما او بیش از آن كه یك فیلمساز زبردست تلقى شود یك نویسنده حرفه اى محسوب مى شود.

رب گرى یه پس از آن كه با دو رمان نخستش به نام هاى پاك كن ها (۱۹۵۳) و «بیننده» (۱۹۵۵) واكنش مثبت منتقدان بسیارى را به خود جلب كرد مقالات متعددى درباره نیاز دنیاى ادبیات به یك دیدگاه نو در حوزه رمان نویسى به چاپ رساند و همین تلاش براى معرفى این دنیاى تازه در عرصه رمان نویسى او را به عنوان پدر رمان نو به شهرت رساند. رب گرى یه در این مجموعه مقاله ها یادآور مى شود كه رمان یك گونه هنرى است و توضیح مى دهد كه چرا هنر رمان نویسى باید به پیشرفتى در خور نیاز خواننده امروزى دست یابد و از این سكون و اغما خارج شود. وى همچنین هشدار داد كه چنانچه دنیاى رمان نویسى از یك تحول رادیكال استقبال نكند بزودى باید شاهد مرگ همیشگى آن باشیم.»

رمان هاى رب گرى یه همگى بدون استثناء خواننده را به چالش مى طلبند، تا خواندن، اندیشیدن و نگریستن به دنیاى پیرامون خود را از نو بررسى و آن را متحول كنند. هر یك از رمان هاى این نویسنده به كلى با یكدیگر فرق دارند. «پاك كن ها» درباره یك مأمور پلیس به نام والاس و جست وجوى او براى یافتن مردى است كه ظاهراً مرد دیگرى راكشته است اما در حقیقت كشته نشده است. داستان این رمان در شهر كوچكى در بلژیك اتفاق مى افتد؛ شهرى با شبكه اى از كانال ها، پل ها و بلوارها كه همگى شبیه به هم اند و با پیشرفت داستان تبدیل به هزار توى پیچ در پیچ مى شوند كه بر عمق حوادث مى افزایند. حال و هواى فیلم نوار این رمان در تركیب با سبك خاص رب گرى یه در رمان نویسى اثر درخشانى را به خوانندگان عرضه مى كند كه براى همیشه در ذهن آنان خواهد ماند. «پاك كن ها» به عنوان اثرى قابل فهم تر از رمان هاى بعدى رب گرى یه همچون «حسادت» و «در هزار تو» (۱۹۵۴) مصداق كامل رمان نو است چرا كه در امان نو، طرح و توطئه بهانه اى بیش نیست. كار اصلى قصه نویس پژوهشى است در زمینه هاى گوناگون. در پاك كن ها، همه اصول قصه كار آگاهانه رعایت شده است و حتى قهرمان به جاى یك بار دو بار كشته مى شود! در این رمان، قهرمان اصلى از بیرون به خواننده نشان داده مى شود اما هیچگاه به درون او راه نمى یابیم. داستان به صیغه سوم شخص روایت مى شود اما گزارشگرى نیست كه حدسیاتى در مورد قهرمان در اختیار خواننده بگذارد. در رمان نو در هم آمیخته شدن ترتیب زمانى رویدادها، سمبل هایى كه در گوشه و كنار متن به چشم مى خورند، توصیفات چرخشى از اشیاء و اجزاى داستان همگى ساختار سنتى زمان و فضا را در هم مى شكنند تا خواننده بتواند پلات را از نو بیافریند به همین خاطر گفته مى شود كه دنیاى رمان نو یك دنیاى پیچیده داستانى و علاوه بر آن تصویرى است.

در سن ۸۵ سالگى آلن رب گرى یه در زادگاهش فرانسه آنقدر مشهور و معتبر است كه یكى از نویسندگان و فیلمنامه نویسان طراز اول این كشور محسوب مى شود.