یک گرافیست کسی است که:
به او سفارش میدهند تا
پیامی را
با تصویر
به مخاطب منتقل کند.
و گرافیک:
هنر انتقال (ارتباط) دادن یک پیام
از طریق تصویر
به مخاطب است
که بر اساس یک سفارش
صورت میگیرد
و به اجمال، همان ارتباط تصویری میخوانیمش. به اجمال؛ چرا كه «ارتباط تصویری»، تنها كلمهای قراردادی است كه از لحاظ مفهوم حوزهای بسیار وسیعتر از گرافیك را در بر میگیرد؛ تا آنجا كه هر اثری را كه در طبیعت مشاهده میكنیم و از مشاهدهی آن میتوانیم زمان و مكان خویش را بشناسیم، مصداق ارتباط تصویری است. برگ زرد درختان كه بر زمین میریزد چه مفهومی دارد؟ اشكال و صور گوناگون حیوانات و گیاهان و جمادات هر كدام چه شناختی از خود و جغرافیای خود به ما میدهند؟ بگذریم كه این ارتباط تصویری نزد اهل معنا عالم دیگر و مفهومی فراتر از آنچه در این چند سطر مراد كردیم، دارد.
علیایحال، بر مبنای آندو تعریف و بر اساس آنها مشخص میشود که در طراحی گرافیک، مجموعاً چهار عنصر هستند که مبنا و پایهی تشکیل اثر گرافیکی محسوب میشوند: سفارش، پیام، تصویر و مخاطب. هرکدام از این چهار، نباشند به مانند فقدان یک پایهی صندلی، اثر گرافیکی بهوجود نمیآید همچنان که صندلی پا برجا و استوار نمیایستد. بنا بر این، فصل عمدهی این رساله، بررسی و تبیین و شناسایی مجزای این چهار عنصر و شأن و جایگاه آنها در گرافیک خواهد بود.
ناگفته نماند مقولهی ارتباط هم با توجه به عبارت ارتباط تصویری، عنصری كلیدی در شكلگیری گرافیك است؛ اما چون مباحث آن از مبحث مخاطب قابل انفكاك نبود لذا در بخش «مخاطب» از آن سخن خواهد رفت.
البته در باب تعریفی كه از گرافیست ارائه كردیم میتوان بسیار مجادله كرد؛ كما اینكه از منظری دیگر گرافیست كسی است كه قابلیت تجزیه و تحلیل و تركیب تصویر و عناصر تصویری دارد. به عبارتی حرفهی او قلب تصاویر است و سازگارسازی با پیام. اما این ملاحظه از جامعیت تعریف ابتداییمان بر مبنای عناصر مذكور نمیكاهد.
هرچند این چهار عنصر را پایه و اساس گرافیك شمردهایم اما نسبت هركدام با ماهیت گرافیك متفاوت است؛ از این جمله، تفاوت شأن تصویر، در مقایسه با مخاطب، پیام و سفارش است. اینگونه میتوان گفت كه تصویر، همچون نیرویی است كه در خدمت هنر گرافیك قرار میگیرد، اما گرافیك خود هنری است كه در خدمت مخاطب، سفارش و پیام است. لذا به صرف اینكه هر چهار عنصر را پایهی گرافیك خواندهایم نمیتوان گفت كه همهشان درجهی اهمیت و جایگاه مترادف و یكسانی در ساختار گرافیك دارند.
سؤال: هنر به طور كلی هم پیام دارد، هم سفارش دارد و هم مخاطب؛ چهگونه این عناصر را در گرافیك منحصر میكنید؟
پاسخ: درست است اما واضح است كه میزان ابتنای هنرها بر این عناصر با میزان وابستهگی و ابتنای گرافیك بر آنها متفاوت است. از سویی این عناصر در گرافیك به مفهوم خاص خود منظور نظر هستند در حالی كه در سایر هنرها مفهوم عامی داشته و وجود فردی هنرمند میتواند جای همهی آنها را بگیرد. سینماگران، عكاسان، نقاشان و تصویرگران بیشماری را میتوان یافت كه در فضایی انتزاعی و مستقل از جهان پیرامون خود مشغول ایجاد اثر هستند، اما چند گرافیست را میتوانید بیابید كه بدون جهان پیرامون و بیاعتنای به تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و تكنولوژیك، ایجاد اثر میكند؟ عناصر سفارش، مخاطب و پیام از جهان پیرامون هنرمند گرافیست بر او وارد میشوند هرچند كه سطح تعهد او به هركدام از اینها متفاوت است اما هنرمندان دیگر چنین نیستند.
چهبسا به همین دلیل است كه گرافیك جوهرهای پویا دارد و تحولات، را سریعتر پشت سر میگذارد اما هیچكدام از دیگر هنرها چنین شتابی در تحول ندارند.
الف) سفارش
گرافیك، خلاف سایر هنرها كاملاً سفارشپذیر و متعهد به سفارشدهنده است. سیر تحولات گرافیك نشان داده كه عمدتاً در خدمت منافع اقتصادی است و هرگاه هدف و التزام ارزشمند و درخور توجهی مطرح گردیده، آن منافع ملی و حكومتی نظامات سیاسی بوده كه در نهایت، در نظام سرمایهداری شامل منافع اقتصادی گردیده است. موجودیت گرافیك در خدمت و سفارش، معنا شده است. گرچه سفارش به عنوان تحمیل بر هنرمند از خارج نفس او، محصولی خشك و بیروح داشته اما اگر در حوزهی علایق و اعتقادات و انگیزش هنرمند بوده باشد، البته میتواند نتیجهای مطلوب داشته باشد.
اصالت دادن به مقولهی سفارش به این معنی نیست كه «سفارشدهنده» عنصر تعیینكنندهی محصول گرافیكی است و گرافیست از خود هیچ اراده و میدان عملی ندارد. نمیخواهیم بگوییم كه اگر نظر سفارشدهنده تأمین نشود، گرافیك پدید نمیآید؛ این اهمیت مربوط به تعهد و وابستهگی طراح گرافیك به اصل سفارش است نه شخص سفارشدهنده. سفارشدهنده همچون یك مخاطب بدون آگاهی از اصول و قواعد طراحی و سواد بصری، باید از طراحی و ایدهی طراح راضی باشد و آن را بفهمد؛ اما این مسأله هیچگاه باعث بیاراده بودن طراح نشده است و اگر هم اثری آفرید كه مورد رضایت سفارشدهنده واقع نشد، از حوزهی آثار گرافیك خارج نمیشود بلكه به واسطهی ناپسندآمدن نزد سفارشدهنده، طرح طراح از ثبت و ارائه باز مانده است. از اینجا اهمیت جایگاه سفارشدهنده و میزان تعهد گرافیست به خواست و سلیقهی او روشن میشود.
__________________
منبع:http://www.iranclubs.net/forums/showthread.php?t=4620